Kişisel Koruyucu Donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu veya çalışma yöntemleriyle önlenemediği, risklerin yeterli düzeyde azaltılamadığı durumlarda kullanılır.
Kişisel Koruyucu Donanım ne zaman kullanılır?
Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılır.
İşyerinde kullanılan tüm kişisel koruyucu donanımlar;
- Kendisi ek risk oluşturmadan ilgili riski önlemeye ve işyerinde var olan koşullara uygun olmalıdır
- Kullananın ergonomik gereksinimlerine ve sağlık durumuna uygun olmalıdır
- Kişisel Koruyucu Donanımlar uygun şekilde CE işaretine ve ulusal/uluslar arası standardlara (TSEEN/ANSI vb.) uygun nitelikte olmalıdır.
İşyeri, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken kişisel koruyucu donanımı belirlemeli ve İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi çerçevesinde bununla ilgili yazılı prosedür veya talimat hazırlamalıdır.
Risk değerlendirmesi sonucu belirlenen nitelikteki KKD’ler ilgili çalışanlara sağlanmalıdır. Ayrıca, ilgili yasa ve yönetmeliklerin gereği olarak KKD’lerin seçimi aşamasında çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini almak ve katılımlarını sağlamak ile yükümlüdür.
KKD belirleme ve seçim prosesi, işyeri personelini kapsayacağı gibi alt işveren çalışan işyerinde, alt işverenlerin çalışmalarından kaynaklanacak risklerinde değerlendirilerek uygun kişisel koruyucu donanımların belirlenmesini de kapsamalıdır.
Tüm çalışanlar, risk değerlendirmesi sonucu belirlenen kişisel koruyucu donanımların kullanılması ile yükümlüdürler. Kişisel koruyucu donanım kullanılması gereken ilgili çalışma alanlarında, kullanılması gereken KKD’lerin belirtildiği “işaretlemeler”in kullanılması zorunludur.
Kişisel koruyucu donanımların nasıl kullanılması gerektiği, bakımı ve öneminin vurgulandığı eğitimler çalışanlara verilmeli ve kayıt altına alınmalıdır.
İşyerlerinde kişisel koruyucu donanımların seçimine ve satın alınmasına karar verilirken etkili olan en önemli unsur, standartlara uygun olup olmadığının bilinmesidir. Yaşamımız içinde her geçen gün daha fazla yer almaya başlayan standartlar, tüm dünya ülkelerinin üzerinde büyük bir titizlikle durduğu vazgeçilmez bir konuma getirilmiştir.
Standartlarla ilgili çalışmalar, “EUROPEAN NORM – EN” adı altında ürünlerin taşıdıkları özelliklere göre nasıl üretilmeleri ve nasıl test edilmelerini açıklayan belgeler olarak yayımlanmaktadır; ana amaç ise kaliteli, hatasız mal üretimini sağlamaktır.
Ürünlerin kendi gurubundaki standartlara uygun olup olmadığı ise yetkili ve akredite edilmiş laboratuvarlara sahip kuruluşlar aracılığı ile test edilmekte ve standartlara uygunluğu belgelendirilmektedir.
Ülkemizde Türk Standartları Enstitüsü tarafından 89/686/EEC ve 93/68 EEC Direktifleri çerçevesinde kabul edilen standartlar, dilimize çevrilerek ve ilgili kuruluşların görüşleri alınarak hayata geçirilmektedir. TS–EN olarak yayımlanan standartlar, özellikle çalışanların sağlığı ve güvenliği için büyük önem taşımaktadır.
Kişisel Koruyucu Donanımlarda TSEN kodları ve CE uygulamasına yönelik yönetmelikler yayımlanmıştır;
bu yönetmelikler ve söz konusu direktiflere göre KKD’ler, üç gurup içinde incelenmektedir. Bu kategorizasyonda KKD’lerin hangi riske karşı koruma sağladığı önem taşımaktadır. Çünkü KKD’ler, koruma sağladığı riskin özelliğine göre kategorize edilirler. Kategorizasyon, CE işaretlemesi yapılırken doğru uygunluk değerlendirme yönteminin seçiminde önemli bir kriterdir.
KKD Kategorileri
Kategori 0: KKD Yönetmeliği kapsamına girmeyen KKD’lerdir.
Kategori 1 (Minör Riskler): Kullanıcının kendisinin değerlendirebileceği kabul edilen, tedrici olarak ortaya çıkan ve zamanında fark edilebilir derecede düşük düzeydeki risklere karşı koruma sağlayan basit yapıdaki KKD’lerdir.
Kategori 2 (Orta Riskler): Kategori 1 ve kategori 3’ün dışında kalan tüm KKD’ler, kategori 2 olarak sınıflandırılır; özellikle yaralanmalarda onaylanmış kurumların bunları sertifikalandırmasına ihtiyaç duyulur.
Kategori 3: Ani olarak ortaya çıkan tehlikeler karşısında kullanıcının zamanında fark edemeyeceği düşüncesinden hareketle, tasarımcı tarafından üretilen, hayati tehlike oluşturan, sağlığa ciddi şekilde, geriye dönüşü olmayan derecede zarar veren risklere karşı koruma sağlayan karmaşık yapıdaki kişisel koruyucu donanımlardır.
Geri dönüşü olmayan (toksik ya da yüksek yoğunluklu kimyasal içeren) riskler sertifikalandırılmalı ve bu sertifikalarda onaylanmış kurumun kimlik numarası yer almalıdır.
Kategori 3 içinde sayılan kişisel koruyucular, çalışanları ortam riskleri ve tehlikelerine, iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korumak üzere çalışanlara işveren tarafından verilmesi zorunlu olan malzemelerdir.
Kişisel koruyucu Donanımların seçimi yanlış yapılırsa veya amaca uygun olarak kullanılmazlarsa eğer koruyucu özellikten söz edilemez. KKD’ler kullanıldığı halde, pek çok iş kazasının sonucunda, yine de yaralanmaların olduğu görülmektedir. Öyleyse, burada şu soruyu sorabiliriz: Kişisel koruyuculara rağmen neden yaralanma oluyor?
Bu sorunun yanıtı çok basittir; ya koruyucunun koruma kapasitesi aşılmış, ya yanlış malzeme seçimi yapılmış ya da kullanıcı tarafından koruyucu ekipman hatalı kullanılmış olabilir. Kişisel koruyucu donanımlar, tehlikeyi yok etmez, tehlikeden olumsuz etkilenmeyi önler veya en aza indirir. KKD’ler zarar verici etkenlere maruz kalma olasılığını azaltmak veya en aza indirmek için kullanılır.
KKD’lerin koruma gücünün de bir sınırı vardır. Yanlış seçilen KKD’ler iş kazlarına, meslek hastalıklarına ve ekonomik kayıplara da neden olabilir.
