Isıya dayanıklı ayakkabı seçiminde öncelikle HRO standartlarında olmasına (300 derece ısıya dayanıklı) dikkat edilmelidir.
Çalışanı, işyerinin tabanındaki yüksek sıcaklıktan (300 derece), ayağa gelen darbelerden ve sıcak cisim etkisine karşı korumak için alınacak iş ayakkabısı (iş botu) aranması gereken teknik özellikleri içeren makalemiz aşağıdadır. İş ayakkabılarında tavsiye olarak değil, belirtilen standartların olması açısından gereklilik taşıyan ve aşağıda belirtilen özelliklerde olması (yerli ya da ithal) gerekmektedir.
Not: İş ayakkabısından kast edilen iş botudur. Sıcak ortamlarda çalışmalarda iş botu giyilmesi önemlidir.
Isıya dayanıklı ayakkabı nasıl seçilir?
- İş ayakkabısı/botu “HRO” (Heat Resistans Outsole) standardında olmalıdır (300 derece ısıya dayanıklı).
- İş ayakkabısı/botu TS EN 345 standartlarını karşılamalıdır.
- İş ayakkabısı/botu S3 güvenlik kategorisinde olmalıdır.
- Malzeme üzerinde uluslararası standartları gösteren CE onay işareti, koruma grup simgeleri (S3, HRO, E, A , gibi) olmalıdır.
- Taban altında ve dil üzerinde imalatçı firma bilgileri/logosu, ayakkabı numarası yazmalıdır.
- Emniyet ayakkabısı/botu tercihen siyah renkte, baskılı cilt deriden imal edilmelidir. Yarma deri kullanılmamalıdır.
- Emniyet botunun tabanları enjeksiyon taban olmalı, ısıdan etkilenmemelidir.
- Mümkünse emniyet ayakkabısının gamba ağızları ve dil kısmı deri olmalıdır.
- Emniyet ayakkabısının mostraları anti bakteriyel ve ter emici özellikte olmalıdır.
- Emniyet ayakkabısı çelik/kompozit burunlu olmalıdır.
- İmalatçının deri su geçirmezliği, ısıya dayanıklılık, burunluk mukavemeti gibi test raporlarına ulaşılabilir olmalıdır.
- Ayakkabılar karton kutu içerisinde çift olarak saklanmalıdır. Ambalaj kutusunun üzerinde imalatçı ve ayakkabı standart bilgileri bulunmalıdır.
İş Ayakkabıları İçin EN Standartları
- EN ISO 20345 Bu standard, emniyet ayak giyecekleri için temel ve ilave (isteğe bağlı) özellikleri kapsar.
- EN ISO 20346 Bu standard, koruyucu ayak giyecekleri için temel ve ilave (isteğe bağlı) özellikleri kapsar.
- EN ISO 20347 Bu standard, iş ayak giyecekleri için temel ve ilave (isteğe bağlı) özellikleri kapsar.
- EN ISO 17249 Zincirli testereyle kesmeye dirençli güvenlik ayakkabıları
- EN 15090 Bu standard, genel amaç kurtarma, yangından kurtarma ve tehlikeli maddelerle ilgili acil durumlar için itfaiyeciler tarafından kullanılmak üzere üç tip ayak giyeceğinin performansı ile ilgili asgari kuralları ve deney metotlarını kapsar.
- EN 50321 Bu Standard 1000 V a.a.yı geçmeyen tesislerde enerji altında veya enerjili bölümlere yakın çalışmada kullanılan elektriksel olarak yalıtkan ayak giyeceklerini kapsar.
- EN 61340 Ayakkabılar için elektrik direncini ölçen test yöntemidir. Bu standart elektrik direnci ölçüm teknikleri geçerli olmasına rağmen yalıtımlı ayakkabılar bu standart kapsamına dahil değildir.
- EN ISO 11611 Kaynak ve ilgili işlemlerde kullanılan koruyucu giyecekler.
- EN 12568 Bu standard, PPE (örneğin EN ISO 20345, EN ISO 20346 ve EN ISO 20347 ile tarif edildiği gibi) ayakkabı bileşenleri olarak işlevini yerine getirmesi için amaçlanan ayakkabı burnu ve mekanik nüfuz etmeye dirençli takviyeler için özellikleri ve deney metotlarını kapsar.
- EN 13287 Bu standard, ayakkabılar kayma direnci için deney metodlarını kapsar.
İş Ayakkabılarında Koruma Tablosu
Kısaltma |
Açıklama |
Ortalama Değer |
WRU |
Suya dayanıklı saya |
60 dakika sonunda su absorbsiyonu < %30 |
WR |
Suya dayanıklı ayakkabı |
İlk 15 dk. su penetrasyonu yok, 100 fleks’den sonra su penetrasyonu maks. 3 cm² |
P |
Batma ve delinmeye dayanıklı ara taban |
> 1100 N |
CI |
Soğuğa karşı termal ısı yalıtımı |
Sıcaklık azalması < 10°C |
HI |
Sıcağa karşı termal ısı yalıtımı |
Sıcaklık artışı < 22°C |
HRO |
Tabanın sıcağa karşı dayanımı |
300 C temasta 60 sn. sonunda erime yok |
A |
Antistatik ayakkabı |
Elektrik direnci 100 Kohm – 1000 Mohm aralığında |
E |
Topuğun enerji absorbsiyonu |
> 20 J |
AN |
Ayak bileği koruma |
> 20 kN |
M |
Metatarsal koruma |
Darbe sonrası yükseklik > 40 mm |
CR |
Kesilmeye karşı dayanım |
> 2.5 |
FO |
Hidrokarbonlara karşı dayanıklı taban |
Hacim artışı < %12 |
İş Ayakkabıları Güvenlik Kategorileri
EN-ISO 20345:2011 (200 J burun korumalı emniyet ayakkabıları)
Kısaltma |
Açıklama |
Değerlendirme |
SB |
Temel Emniyet |
200 jule kadar parmak koruması, Yağ dayanıklı dış yüzey. |
S1 |
A+SB+E |
As ve SB ye ek olarak anti statik özellik ve tam enerji emici taban yüzeyi. |
S1P |
A+SB+E+P |
As ve S1 ye ek olarak delinme dirençli orta taban. |
S2 |
A+SB+E+WRU |
As ve S1 ye ek olarak suya karşı dirençli ve su geçirmez özellik. |
S3 |
A+SB+E+WRU+P |
As ve S2 ye ek olarak delinmeye karşı güçlendirilmiş orta taban |
S4 |
A+SB+E+P+WR (Tamamı polimerik ) |
200 jule Parmak Koruması. Kauçuk veya polimer malzemeden üretilmiş (su geçirmez). Anti-Statik özellikler, Enerji Emici topuk alanı. |
S5 |
A+SB+E+P+WR (Tamamı polimerik ) |
As ve S4 ye ek olarak delinmeye karşı güçlendirilmiş orta taban |
EN-ISO 20346:2011 (100 J burun korumalı koruyucu ayakkabılar)
Kısaltma |
Açıklama |
Değerlendirme |
PB |
SB |
100 Joule Koruyucu burun + basınc dayanımı + 1000 Newton |
P1 |
A+SB+E |
PB + Kapalı arkasım topuk + antistatik + enerji emici topuk |
P1P |
A+SB+E+P |
PB + Kapalı arkasım topuk + antistatik + enerji emici topuk |
P2 |
A+SB+E+WRU |
P1 + Saya kısmı su sızdırmaz ve emmez |
P3 |
A+SB+E+WRU+P |
P2 + delinmeye dayanıklılık |
İş Ayakkabılarında Sağlık
- İş ayakkabısı kullanımında en sık rastlanan sorun mantar enfeksiyonlarıdır. Ancak bu sorun çoğunlukla hijyen kurallarının bilinmemesi ve/veya uyulmamasından kaynaklanmaktadır. Bunun dışında çalışanların iş ayakkabısı giymekten kaçınmasında en önemli sebeplerden biri de ağırlığıdır. Bu sebeple iş ayakkabısı seçiminde ağır olmamasına (en fazla 1 kg/çift) dikkat edilmelidir.
- İş ayakkabıları normal ayakkabıda olduğu gibi kişisel bir üründür. Temiz ve kuru çorapla giyilmesi tavsiye edilir.
- Ayakkabı ve çoraplar tekrar kullanılmadan önce mutlaka kurutulmalıdır. Güvenlik ayakkabıları uzun süre giyildikleri için ayağımızı desteklemeli taban ve astarı ayağımızın konforunu sağlamalıdır.
- İş ayakkabıları kullanırken gerek tabanına gerekse üst deriye bulaşan kirler ve diğer bulaşmış maddeler (yağ, kimyasal madde vb.) nemli bir bezle silinerek düzenli olarak temiz bulundurulmalıdır.
- Ayakkabıların temizlenmesinde keskin aletler kullanılmamalıdır.
- Ayakkabıların üstü kuruduğunda ve / veya belli aralıklarla uygun ayakkabı boya ve cilasıyla boyanmalıdır.
- Herhangi bir nedenle ayakkabı çok ıslandığı zaman açık, serin ve iyi havalanan yerde kendiliğinden kurumaya bırakılmalıdır. Herhangi bir ısı kaynağından yararlanarak kurutulmaya çalışılmamalıdır.
Bu zamana kadar okuduğum en açıklayıcı bilgi, teşekkürler. Sayınalma uzmanı olarak özellikle takip ediyorum yayınlarınızı.
Hocam, hem elektrik hem de ağır sanayi ortamında çalışan personel için ayakkabı standardı ne olmalı. Ya da hangi ayakkabıyı tavsiye edersiniz. Teşekkürler
Neriman hanım, bu ortamlarda öncelik elektrikle çalışma olmalı, daha sonra diğer çalışma zeminlerine göre standart arayabilirsiniz. Koruma Grubu ise, S3 – A- E – P (minimum) olmalıdır.
Elektrikçi ayakkabısı ihtiyacımız var. Tavsiyeniz ne olabilir acaba? Özellikle önereceğiniz marka/model var mıdır?
Merhaba; öncelikle buradan marka/model belirtemiyoruz. Belirtmiş olduğunuz e-posta adresinize gerekli tavsiyelerimizi gönderdik. Bununla birlikte alacağınız ayakkabılarda miniumum standartlar S3-A-E ve kompozit burun özellikli olmalıdır. Kazasız günler dileriz.
Süpersiniz hocam. teşekkürler. Özellikle tavsiyeleriniz çok açıklayıcı ve bilgilendiriciydi. Ancak nacizane önerim, çalışan sağlığını düşünüyorsak en azından böyle spesifik ürünlerde mailde de belirttiğiniz gibi bir kaç model, marka belirtmenizde fayda olacağını düşünenlerdenim. Bize yazdığınız bu bilgilerin diğer arkadaşların da faydalanmasını umut ederiz. Saygılarımızla,
Hocam, döküm atölyemizde 44 kişi mevcut. …. nin ….. ayakkabısını aldık. Ancak işçimiz memnun kalmadı. Tavsiye edeceğiniz ısıya dayanıklı bota ihtiyacımız var. Yardımcı olursanız seviniriz.
Bu tür ayakkabılar sıcak ortamlar için uygun değil maalesef. Gerekli bilgilendirmeleri e-posta adresinize gönderdik. Kazasız günler dileriz.
S3 model ayakkabı döküm işlerinde yeterli midir? Hangi semboller olmalı. Bilgilendirirseniz sevinirim.
Merhaba, S3 model iş botu döküm işleri için yeterli değildir. HRO ısıya dayanıklı iş botu kullanmanız gerekir. Gerekli bilgilendirmeler e-posta adresinize gönderilmiştir. Kazasız günler dileriz.
Hocam haddehane de çalışan personele alınacak bot standardı için HRO kriteri yeterli midir, ilave standartlar gerekli midir.
Merhaba HRO Standardı aldığınızda diğer özellikler mutlaka olur. Kazasız günler dileriz.