Toz maskesi nasıl seçilir?

Ventilli toz maskesi seçimi, ciddi sağlık risklerine ve hastalıklara sebep olabilir. Uygun solunum seçiminde NKF (nominal koruma faktörü) ile AKF (atanmış koruma faktörü) önemlidir.

Toz maskesi nasıl seçilir?

• Toz maskesinin üzerinde CE işareti ve ilgili standartlar okunur ve silinmez bir şekilde yazılmış olmalıdır.
• Toz maskesi, FFP (FFP1, FFP2, FFP3) * ve EN : 149 2001 Avrupa standardına uygun olmalıdır.
• Maske FFP2 seviyesinde koruma sağladığına dair ilgili test raporu olmalıdır.
• Toz maskesi üzerinde nefes vermeyi kolaylaştırıcı ventilli şekilde olmalıdır.
• Toz maskesi katlanabilir özellikte olmalıdır.
• Toz Maskesi ağız ve burunu tamamen kapatacak yüze temas eden yerlerinden hava giriş-çıkışı olmayacak şekilde, çene ve yüze tam oturmalıdır.
• Maskenin burun kısmında, burunu rahatsız etmeyecek ve sızdırmazlık sağlayacak yumuşak malzemeden yapılmış şerit bant olmalıdır. Burun bandı ayarlanabilir özellikte olmalıdır.
• Rahat takıp-çıkarma kolaylığı olmalı, takıp-çıkartma esnasında deforme, yırtılma, sökülme ve lastiğinde kopma olmamalıdır.
• Toz Maskesi, yanlardan kafaya takılacak (tercihen 2 Adet) lastik bantla yüze oturması sağlanmalıdır.
• Toz maskesi katlanabilir ve cepte taşınabilir nitelikte olmalıdır.
• Toz maskeleri tek tek paketli, hijyenik olmalıdır.
• Maske üzerinde imalatçı firma adı ve koruma faktörü yazılı olmalıdır.
• Her bir malzeme üzerinde imalatçı firmanın adı ve/veya logosu, malzeme komposizyonu, ve kullanımla ilgili standartlar bulunmalıdır.

Solunum Koruma Genel Bilgilendirme

Bilindiği üzere, maddenin katı, sıvı ve gaz hallerinden her biri, solunum yolu ile canlıları etkileyebilmektedir. Katı halde olan maddelerin (partiküllerin) tanecik boyutlarının 100 micron m’den küçük olması durumuna toz ismi verilir.

50 micron m çıplak gözle görme sınırıyken akciğerlerimize ulaşabilen taneciklerin boyutları 10 micron m ve altında olanlardır. 5 micron m altındaki parçacıkların alveollere kadar ulaşabildiği bilinmektedir. 0,5 micron m altındaki parçacıklar ise ya kan yoluyla diğer organlara ulaşır ya da nefes alınıp-verilmesi ile dışarı atılır. Ancak 0,5-5 micron m arasındaki parçacıklar, alveollere ulaşabilecek kadar küçük, dışarı atılamayacak kadar ağır parçacıklardır.

Vücudumuzda birikme eğilimi gösteren bu parçacıklar en zararlı olandır. Sıvı haldeki kimyasalların buharından kaynaklı mist ve dumanları akciğerlerimize kadar ulaşabilmektedir. Gazlar, koku ve/veya renk özelliği de içermiyorlarsa oldukça zor fark edilir.

Öyleyse, kirli havanın zararları ölçümlerle tespit edildikten sonra, havayı kirleten etkenin/etkenlerin ne olduğunun, kimlerin ve hangi sürelerde bu havaya maruz kalındığının bilinmesi önemlidir. Ayrıca, yukarıda anlatılan nedenlerden dolayı, uygun, kişisel koruyucular seçilmeli ve bunların nasıl kullanılacağına yönelik olarak hazırlanan kulanım kılavuzlarına uyulmalıdır.

Tek Kullanımlık Solunum Korumalar Maskeler

EN 149+ A1: Partiküllere karşı koruma sağlayan tek kullanımlık maskeler üç sınıfa ayrılır: FFP1, FFP2, FFP3

Solunum korumada temel ilkeler

• Maske seçiminde ortamdaki oksijenin yeterli olup olmadığına bakılmaldır.
• Ortamdaki zararlı maddeye göre maske seçilmelidir.
• Toz maskesi içine el sürülmemeli, çıkarıldıktan sonra ambalajına veyahut kilitli poşete konulmalıdır, süresi dolanlar yenisi ile değiştirilmelidir.
• Toz maskesinin ne kadar süre kullanılabileceğini anlamak için, maske yüze takıldıktan, burun mandalı kapatıldıktan sonra, iki elle kapatılarak derin bir nefes çekilmeli, eğer içe doğru çekilme varsa maske kullanılmaya devam edilir.
• Maskenin yüze iz yapması, nefes almayı zorlaştırması gibi olumsuz etkileri olduğunda, İSG uzmanı ve işyeri hekimi ile görüşüldükten sonra bir durum değerlendirilmesi yapılmalıdır.
• Maske ile birlikte koruyucu gözlük takıldığında gözlükte buğulanma meydana geliyorsa, maske çıkarılıp tekrar takılmalıdır; buğulanmanın nedeni ise genellikle ağızdan solunumla çıkan su buharıdır.

Partikül Filtre Performansı;

Partiküllerin sebep olduğu riskler;

• Kirleticinin fiziksel, biyolojik ve kimyasal özelliklerine,
• Partikülün şekli ve boyutuna,
• Havadaki konsantrasyon ve açığa çıkma zamanına,
• Çalışma hızı, ne kadar hızlı nefes alınırsa o kadar partikülün içeri çekilmesine bağlıdır.

Gazlar ve partiküller, solunum tehlikesinin en temel iki formudur. Gazlar ve buharlara karşı gaz filtresi, partikül ve aerosellere karşı partikül filtre kullanılır. Ortamda hem gaz hem partikül olduğunda, partikül filtreli bir gaz filtre kombinasyonu gerekir. Partiküllere karşı koruma için filtreleyici maskeler (tek kullanımlık) kullanılmalıdır. FFP1, FFP2, FFP3 olmak üzere üç tane koruma sınıfı bulunmaktadır

• OEL – WEL, ortamda yapılan ölçümlere göre maruz kalma seviyesidir.
• FFP1, maruz kalma limiti (Her bir madde için bu ayrıdır.) X 4
• FFP2, maruz kalma limiti (Her bir madde için bu ayrıdır.) X 10
• FFP3, maruz kalma limiti (her bir madde için bu ayrıdır.) X 20 kadar korur.
• Partikül boyutu ölçüm birimi micron’dur.

Örnek-1 ; 1 X maddesinden toz maskesi ile korunabiliyorsak ve x maddesi için maruz kalma limitinin 5 micron, ayrıca ortamda bulunan x maddesinin değerinin de 17 olduğunu varsayarsak eğer hangi tip toz maskesi kullanılmalıdır?

Cevap: FFP1 ; 4 katı kadar koruduğuna göre, 4 x 5= 20 ve 20’ye kadar koruduğundan, ortamdaki değer de 17 olduğundan FFP1 kullanılabilir.

Örnek-2;
X maddesinden toz maskesi ile korunabiliyorsak ve x maddesi için maruz kalma limitinin 5, ayrıca ortamda bulunan x maddesinin değerinin de 33 olduğunu varsayarsak eğer hangi tip toz maskesi kullanılmalıdır?
Cevap: FFP2 ; FFP1,  4 katı kadar koruduğuna göre, 4 x 5= 20 ve 20’ye kadar koruduğu, ortamdaki değer de 33 olduğu için koruma sağlamaz. Öyleyse, FFP2….10 katı kadar koruduğuna göre, 10 x 5= 50 ve 50’ye kadar koruduğundan, ortamdaki değer de 33 olduğundan FFP1 değil, FFP2 kullanılmalıdır.